Pro Memoria • Mój pacierz • Ojczyzna nasza • Mogiła na rozdrożu • Matka • Jeszcze Polska nie zginęła • Przekleństwo • Odezwa • Pieśń nasza • Odludek • Komary • Do Teofila Lenartowicza • Do jenerała Józefa Załuskiego • Stary ułan • Doktorowie • Biada • Kandydaci • Wybory • Jakoś to będzie • Wet
„Poetyckie ewokacje Ojczyzny — piszą Władysław Dynak i Mieczysław Inglot — mają w naszej literaturze wielowiekową i piękną tradycję […]. Zapisały się nie tylko bogactwem utworów, ale przede wszystkim wielką różnorodnością form wyrazu, stylów, figur poetyckich i lirycznej ekspresji. Szczególnie doniosła rola przypada tu literaturze romantycznej, zarówno tej wielkiej, prometejsko-tyrtejskiej, jak i tej »oswojonej«, spod znaku Le-nartowicza”3, który wraz z Konopnicką patronują liryce pejzażu ojczystego dla dzieci. Formalnie można ją wpisać w obręb wierszy patriotycznych, które w twórczości dla dzieci zadomowiły się na dobre dopiero u schyłku XIX wieku, zwłaszcza w Galicji, mającej ze wszystkich zaborów najbar-dziej liberalną cenzurę. I choć stanowiły one niewielki procent całej ów-czesnej produkcji literackiej obok szeroko zakrojonej liryki patriotycznej, pozostającej pod wpływem wielkich romantyków i traktowanej jako na-3 W. dynak, M. inglot: Ojczyzna dla wszystkich — ojczyzna dla każdego. (Obraz Polski w świetlicowych, szkolnych i harcerskich zbiorkach utworów poetyckich). W: Motyw ojczyzny w liryce współczesnej. Red. M. inglot. Wrocław 1985, s. 7. rodowe sacrum, to i tak odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu uczuć patriotycznych małych czytelników, żyjących pod zaborami4, podobnie jak teksty powstałe później, tuż po odzyskaniu niepodległości, a także te, któ-re obejmujemy pojemną formułą współczesności. Prawdziwy wysyp wier-szy patriotycznych i ich specyficznej odmiany — wiersza o ojczyźnie, na-stąpił w dwudziestoleciu międzywojennym za sprawą takich twórców, jak: Stanisław Aleksandrzak, Czesław Janczarski, Józef Czechowicz, Hanna Januszewska, Lucyna Krzemieniecka, Janina Porazińska, oraz w okresie powojennym, kiedy do wspomnianej listy dołączyli: Joanna Baran, Włady-sław Broniewski, Jan Brzechwa, Janina Brzostowska, Wanda Chotomska, Tadeusz Chudy, Ryszard Dobrowolski, Włodzimierz Domeradzki, Jerzy Fi-cowski, Zbigniew Jerzyna, Anna Kamieńska, Ludwik Jerzy Kern, Tadeusz Kubiak, Joanna Kulmowa, Karolina Kusek, Ludmiła Marjańska, Tadeusz Śliwiak, Maria Terlikowska, Wiktor Woroszylski. Na potrzeby niedorosłego czytelnika, ucznia starszych klas szkoły podstawowej, dziś i gimnazjum, zaanektowano też Gawędę o miłości ziemi ojczystej Wisławy Szymbor-skiej, Oblicze ojczyzny Tadeusza Różewicza, Kronikę olsztyńską Kon-stantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Moją ojczyznę Czesława Miłosza, Moją piosnkę [II] Cypriana Kamila Norwida, Dwie ojczyzny i Polskę Antoniego Słonimskiego, Ojczyznę oraz fragmenty Kwiatów polskich Juliana Tu-wima. Na tę listę można wpisać także: Aleksandra Fredrę, Mieczysława Jastruna, Jalu Kurka, Jana Lechonia, Leopolda Lewina, Jerzego Lieber-ta, Juliana Przybosia, Leopolda Staffa, Edwarda Szymańskiego, Adama Ważyka, Kazimierza Wierzyńskiego, Stanisława Wyspiańskiego. Najmłodsi czytelnicy pozostali w kręgu oddziaływań autorów parających się twórczo-ścią dla dzieci zarówno dawnych (Władysław Bełza, Stanisław Jachowicz, Maria Konopnicka), jak i współczesnych (Stanisław Aleksandrzak, Jerzy Ficowski, Czesław Janczarski, Zbigniew Jerzyna, Tadeusz Kubiak, Joanna Kulmowa, Tadeusz Śliwiak). Dziecięcy adresat narzucił poetykę wiersza o ojczyźnie. Nic dziwnego, że wiersze z motywem ojczyzny, kierowane do dziecka w interesującym nas przedziale wiekowym, w przeważającej mierze odnoszą się do ojczystego pejzażu i składowych części pojęcia oj-czyzna — mowy, ludzi, historii. I to je można uznać za komponenty kla-sycznego wiersza o ojczyźnie. Inne, odnoszące się do jednego ze składni-ków albo symboli i znaskładni-ków narodowych, będą stanowiły jedynie odmianę podstawowego wzorca. Trzeba jednak dodać, że w grupie interesujących nas tekstów jest ich mniej, nie mówiąc już o zupełnie nielicznych poświę-conych mowie ojczystej. Te klasyczne są jednocześnie najbardziej popular-ne. Przynoszą poetycką wizję ojczyzny, którą za Stanisławem Ossowskim 4 Zob. r. WaksMund: Wstęp. W: ideM: Poezja dla dzieci. Antologia form i tematów. Wrocław 1999, s. 9. 151 B. Olszewska: Oto Polska właśnie… można zdefiniować jako „ojcowiznę, ziemię najbliższą”5. Obserwowana w nich wymienność pojęć: Polska — ojczyzna — ziemia, którą sygnalizują już tytuły (Ojczyzna Domeradzkiego, Ziemia rodzinna Marjańskiej, To jest Polska Jerzyny, Tu wszędzie jest Polska Kubiaka) wydaje się zrozu-miała. Jest konsekwencją zadomowionego w literaturze dla dzieci toposu „okolicy dzieciństwa”, najbliższej przestrzeni6, która rozrasta się wraz ze wzrostem dziecka, z poszerzaniem się jego horyzontów poznawczych. Ojczyzna nasza to wieś i miasto, i las, co szumi piosnkę o zmroku. obłok i słońce, co świeci jasno, zboże, co w polu rośnie wysoko. Ojczyzna nasza to dom i szkoła, i szara wstęga drogi za domem. i wszystko, wszystko, co jest dokoła, tak bliskie sercu, drogie, znajome. To mowa, którą od dziecka znamy. To ludzie, których nikt nie pokona. Gorącym sercem ciebie kochamy, Ojczyzno nasza, ziemio rodzona. c. JancZarski: Ojczyzna nasza W zgodzie z ustalonym porządkiem autorzy najpierw kreślą obraz „ojczyzny domowej”, na zasadzie poetyckiej enumeracji, znanej choćby z wierszy Bełzy (Ojczyzna [I], Ojczyzna [II]), by następnie przejść w za-kończeniu albo do deklaracji ujawniającej emocjonalny stosunek podmiotu do adresata lirycznej wypowiedzi, jak w cytowanym wierszu Janczarskie-go, albo posłużyć się zamknięciem charakterystycznym dla definicji7: To Polska to kraj nasz to Ziemia Ojczysta. t. ŚliWiak: To Polska albo oświadczeniem: Polska to moja Ojczyzna (t. Ferenc: ***). 5 s. ossoWski: Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny. Łódź 1946. Zob. W. dynak, M. inglot: Ojczyzna dla wszystkich…, s. 10. 6 Zob. J. cieŚlikoWski: Ojczyzna najbliższa, czyli o czasoprzestrzeni dzieciństwa. W: O literaturze dla dzieci i młodzieży. Studia i szkice. Red. H. skrobisZeWska. Warszawa 1975. 7 Zob. b. olsZeWska: „Płomyczkowa” ojczyzna (1946—1980). W: Motyw ojczy-zny…, s. 59—60; eadeM: Literatura na łamach „Płomyczka” (1945—1980). Opole 1996, s. 103—104. W obu też pozycjach definiuję pojęcie wiersz o ojczyźnie. Autorów obowiązuje w zasadzie jedna, niezmieniana od lat poetyka wykazująca wiele cech zbieżnych z poetyką czytanki8: budowanie utwo-ru na zasadzie rozszerzania kręgu informacji (od pojęć konkretnych do abstrakcyjnych); synkretyczne łączenie wiedzy z zakresu geografii, przy-rody, historii; kształcenie uczuć patriotycznych, nie mówiąc już o perswa-zyjnej poincie, pełniącej funkcję tradycyjnego morału. Różnica pomiędzy wierszami dawnymi a współczesnymi sprowadza się do osoby mówiącej. W wierszu Stanisława Bełzy będzie to dorosły interlokutor (ojciec, ktoś bliżej nieokreślony), który w dialogu nauczającym wyjaśni pojęcie ojczy-zna, w ujęciu autorów z drugiej połowy lat XX i początku XXI wieku świat przedstawiony w tego typu wierszach buduje zazwyczaj dziecko/dzieci. Nowo powstały wzorzec liryczny opiera się na dziecięcej koncepcji przeży-wania świata, co daje czytelnikowi poczucie wyodrębnienia, traktowanego jako kolejna faza rozwoju stosunków w relacji „ja” — „świat”9. Wzbogaca też tę lirykę o nowe literackie jakości: ekspresję, estetykę, wpływając na styl odbioru, w którym do głosu dochodzą pozytywne emocje. Intensywność przeżyć dziecka, jego wrażliwość jako odbiorcy pozwalają mu łatwiej od-bierać wzruszenia osoby mówiącej. Ojczyzna staje się kimś bliskim, funk-cjonuje jako motyw uczuciowy10, a nie sprowadza się jedynie do obowiązku i honoru. Takie subtelne przenikanie treści patriotycznych do utworu prze-znaczonego dla dziecka uznać należy za duże osiągnięcie poezji dziecięcej. Ważne treści zostają przekazane w sposób delikatny i zrozumiały dla małe-go odbiorcy, a co ważne, bez przesadnemałe-go dydaktyzmu i egzaltacji11. Przyrodnicze ewokacje najbliższej ojczystej przestrzeni podane są „po dziecięcemu”, z perspektywy dziecka: Tu ścieżka, po której idę. Tu łąka, gdzie zrywam kwiatki. Tu łan zboża, gdzie najbardziej niebieskie pod niebieskim niebem wyrosły bławatki. […] t. Ferenc: *** 8 Na temat czytanki jako gatunku podręcznika szkolnego wypowiadali się: Z. budre -WicZ: Czytanka w gimnazjum międzywojennym. Geneza, struktura, funkcje. Kraków 2003; M. inglot: O czytance w galicyjskich podręcznikach dla niższych klas szkół elementarnych. W: Literatura i wychowanie. Z dziejów edukacji literackiej w Galicji. Red. M. inglot. Wrocław 1983, s. 77—92. Zob. b. olsZeWska: Literatura…, s. 104. 9 a. balucH: Wartości wychowawcze poezji dla dzieci. „Polonistyka” 1984, nr 2, s. 93. 10 Ibidem, s. 92. 11 Zob. b. olsZeWska: „Płomyczkowa” ojczyzna…, s. 60—61. 153 B. Olszewska: Oto Polska właśnie… Nakreślone obrazy są pogodne, rozsłonecznione, wesołe i uniwersal-ne. Ich autorzy przywołują arkadyjski topos w wersji dla maluczkich. Tu wszyscy ludzie są tacy dobrzy i tacy bliscy. Gdy idę polem, lasem i łąką, cieszy mnie zieleń, chmury i słonko. Kocham swą wioskę, pola i zboże, pachnące łąki, wody w jeziorze… Lasy i sady w złocistych listkach. Bo tu jest moja ziemia ojczysta. F. kobryńcZuk: Moja wioska Dorosłemu odbiorcy nasuwają się obrazy „wsi spokojnej, wsi weso-łej” — znane choćby z Pieśni o Sobótce Kochanowskiego czy Rejowego Żywota… W wersjach dla najmłodszych czytelników przeważają ujęcia rustykalne, tak jak to proponowali dawni poeci: Teofil Lenartowicz, Win-centy Pol, Maria Konopnicka, Janina Porazińska… Miasto sygnowane jest zazwyczaj motywem: „domu”, „fabrycznego dymu”, komina, zdra-dzając czas powstania utworu na lata 50. i 60. XX wieku. Nie zmienia to wymowy obrazu — Polska jest piękna, droga, kochana. Do najczęściej używanych epitetów należy przymiotnik piękna/piękny w zestawieniu z takimi rzeczownikami, jak: ziemia, mowa, przyrodnicze detale (Wisła, dęby, topola, sosna, brzoza), znaki polskości (biały orzeł, narodowe barwy). Artystyczną i logiczną konsekwencją wydaje się obecność „dekla-ratywno-wyznaniowego” — w znaczeniu i funkcji — czasownika kocham, który współdecyduje o emocjonalnej recepcji zawartych w utworze treści oraz o aktywnym współuczestnictwie czytelnika w budowaniu wizerunku ojczystego kraju. Dziecko otrzymuje dawkę wzruszenia i ukierunkowuje myślenie o rodzinnym kraju, bliskiej mu przestrzeni, np. podwórka. Dosko-nale tę ideę obrazuje wiersz Ludwika Jerzego Kerna, w którym ojczyzna zostaje sprowadzona właśnie do przestrzeni podwórka, wyobrażeniowo utożsamianego z mikroskopijną Polską, co wyraźnie poeta zaznacza w dwóch końcowych wersach za pośrednictwem motywu Wisły oraz podniosłej ortografii: Nasze podwórko to miejsce, Które najlepiej znamy. Wszyscy bez żadnych wyjątków Takie podwórko mamy. […] Czasami z naszego podwórka, na którym się co dzień bawimy, widać wieże kopalni lub wielkiej huty kominy. […] Gdy spojrzysz na nasze podwórko, to stwierdzisz, że ono rośnie! Bo naszym podwórkiem nie jest To tylko, co jest blisko. Ale […] […] I Wisła, która płynie Środkiem Naszego Podwórka. kern: Nasze podwórko W wierszach dla najmłodszych czytelników — dzieci w wieku przed-szkolnym i wczesnoprzed-szkolnym — ojczyzna i jej składowe funkcjonują na zasadzie prostych i konkretnych obrazów: przyrodniczy detal, dom, szkoła, mama, fabryka… Można je z łatwością zobaczyć, namalować. (I do tych czynności odwołują się nauczyciele w procesie lektury). Dla-tego w konstruowanych obrazach poetyckich nie ma zbyt wielu środków artystycznego wyrazu. Poza wspomnianym już epitetem piękna trudno znaleźć coś innego. Napotkane proste porównania należą więc do rzad-kości (Tutaj obłok, jak bocian na topoli siada — J. Ficowski Tutaj), nie mówiąc o ujęciach personifikujących. Toteż posłużenie się personifika-cją w konstrukcji poetyckiego obrazu ojczyzny warte jest odnotowania, mimo że ów chwyt nie należy do nowych (wystarczy wymienić wiersz Norwida Polka). Na tym pomyśle oparł swój wiersz Roman Pisarski, który w Piosence o ojczyźnie porównał ojczyznę do dziewczyny. Właściwości jej urody oraz anatomiczne części zastąpił elementami przyrodniczymi, dzięki czemu do utworu wkroczył pierwiastek fantastyczny, tak bliski magicznemu światopoglądowi dziecka: 155 B. Olszewska: Oto Polska właśnie… Jej oczy: niebo jasne, Jej włosy: łany zbóż, Jej ręce: nasze własne, Jej oddech: wiatr od mórz. r. pisarski: Piosenka o ojczyźnie Ładną oprawę zyskał topograficzny sygnał, znak terytorialnej przy-należności, wyraźnie akcentowany w wierszach dla najmłodszych już od Konopnickiej za pośrednictwem motywu Wisły, Tatr i morza oraz Warsza-wy — centralnego punktu, serca Polski. W najnowszych poetyckich kon-kretyzacjach topograficzno-geograficzne motywy zdają się oczywistością, składającą się na elementarną wiedzę dziecka. Ma się wrażenie, że zostały jakby wyssane z mlekiem matki, z tą wiedzą przychodzi się na świat: Już w przedszkolu dzieci wiedzą, Co to Wisła, co to Bałtyk. Że na Śląsku leży węgiel, A znów góry to są Tatry. Taki polski elementarz. Raz zobaczysz, już pamiętasz. Nasze polskie ABC, Każde dziecko o nim wie. Wchodzi w głowę, wchodzi w serce Jak literka po literce. Coraz lepiej czytasz je, Nasze polskie ABC. Ale pewność podmiotu nie ma nic wspólnego z arogancją, zarozumial-stwem czy pychą. Osoba mówiąca ma świadomość potrzeby uzupełniania wiedzy na drodze samokształcenia, dlatego dodaje: Kiedy będę taki duży, Jak na przykład są rodzice, Z książek, z kina i z podróży Poznam kraju okolice. Jak zakładka Wisły wstążka, No a Polska Jest jak książka. Nasze polskie ABC. Słowa Z. staWecki. Muzyka M. saWa Prosta melodyjna postać wiersza-piosenki trafia do dziecka. W cy-towanym wierszu nie mówi się wprost o miłości do ojczystego kraju, obowiązku względem niego. Są one jakby oczywistością, na którą szkoda słów. Dziecięcy podmiot jest już na tyle dojrzały i świadomy swej roli w oj-czyźnie, a także powinności wobec niej, że sam ustala sobie długofalowe zadanie — uczenia się Polski całe życie. W najnowszych ujęciach Polska porównana zostaje do domu. I choć od razu przychodzi nam na myśl Pieśń o domu Konopnickiej i wiele in-nych współczesin-nych tekstów12, których twórcy korzystają z tej metafory, to w utworze anonimowego autora ma on postać bliźniaczą. Rozpada się na dwie ojczyzny: Polskę i Unię. Ten patriotyczny w formie i narodowy w treści wiersz jest próbą poszukiwania, a następnie określenia własnej tożsamości i przynależności do narodu, kraju, religii, kultury. Przynosi nawiązanie do wspólnoty, jaką jest Europa. Pytanie, czy tekst ten ze względu na geopolityczne rozróżnienie oraz subtelne różnice znaczeniowe w obrębie bezokoliczników: żyć i być, jest dla dziecka czytelny. Polska to dom — dom wielu serc. Mieszkam w nim ja i mieszkać chcę. To tutaj swe korzenie mam, nie rzucę ich, nie pójdę w świat. Do Unii też należeć chcę, To drugi dom, więc cieszę się. Dwa domy mam tak bliskie mi, w jednym chcę żyć, w drugim chcę być. *** Zasłyszany wyraz unia należy do pojęć o wysokim stopniu uogól-nienia, które można ukształtować na podstawie innych pojęć szczegóło-wych. Trudno zatem uczniowi młodszych klas szkoły podstawowej, a tym bardziej przedszkolakowi, je skonkretyzować, podobnie jak wyjaśnić, co znaczy żyć i być. Równie trudne staje się wyjaśnienie dziecku symboliki narodowej: godła jako symbolu państwa, barwy państwowej, herbu miast, sztandaru. W pierwszej kolejności poeci odwołują się do wizualności tych znaków, a następnie dokonują objaśnień bliskich odczuciom i emocjom dziecka, dostępnej mu moralistyce. 12 Wystarczy wymienić takie wiersze, jak: Dom Joanny Baran, Twój dom Wandy Chotomskiej. 157 B. Olszewska: Oto Polska właśnie… Powiewa flaga, gdy wiatr się zerwie. A na tej fladze biel jest i czerwień. Czerwień — to
•Wiersz: J. Szczepkowski OPOWIEDZ NAM OJCZYZNO! Opowiedz nam, moja Ojczyzno jak matka dzieciom ciekawym, olatachznaczonychblizną na wiekach chwały i sławy O wojach Mieszka nam powiedz O słupach nad Odrą stawianych. Niech niesie Twoją opowieść wiatr halny i morskie szkwały. Matczynej ucz nas miłości, jak ojciec w życie wprowadzaj,
CzytankiWiersze patriotyczne dla dzieci Wszystko dokoła: dom i przedszkole, fabryczne dymy, żelazna kolej... Kwiaty przy oknie, klon koło bramy, słoneczny uśmiech kochanej mamy... I las, co cieniem dzieci zaprasza- wszystko to Polska, Ojczyzna nasza! Więcej w dziale: Wiersze patriotyczne dla dzieci:"Barwy ojczyste" Czesława JanczarskiegoWiersze patriotyczne dla dzieciPowiewa flaga, gdy wiatr się zerwie. A na tej fladze biel jest i czerwień. Czerwień to miłość, biel - serce czyste. Piękne są nasze barwy ojczyste.... "Co to jest Polska?" Czesława JanczarskiegoWiersze patriotyczne dla dzieci- Co to jest Polska?- Spytał Jaś w przedszkolu. Polska- to wieś i las, i zboże w polu, i szosa, którą pędzi do miasta autobus, i samolot, co leci wysoko, na tobą. Polska-... Czym będę? - Władysław BełzaWiersze patriotyczne dla dzieciNieraz, gdy sobie, W kątku usiądę, To myślę o tym, Czym też ja będę? Trudno się zawsze, Trzymać mamusi, Bo każdy człowiek, Kimś być musi. Więc... Disce puer - Władysław BełzaWiersze patriotyczne dla dzieciSiadł król Batory na swej stolicy, W sławy i blasku potędze; Miecz mu połykał w dzielnej prawicy, Dłoń drugą oparł na księdze. Przed królem stało małe pacholę, Uśmiech... Modlitwa polskiej dziewczynki - Władysław BełzaWiersze patriotyczne dla dzieciWiem ja, bo mi o tym, Mama powiadała: Żem dziecię tej ziemi, Żem jest Polka mała. I wiem, jak mi Polska, Jest droga i mila, Bom się w polskiej mowie, Pacierza uczyła. Bo... "Moja mała ojczyzna" - Joanna BiałobrzeskaWiersze patriotyczne dla dzieciJest na mapie mała kropka, ja tu mieszkam, tu mnie spotkasz. Jakie ciekawie i wesoło w moim świecie naokoło. Na podwórku trzy kałuże, położyły się przy murze, trzepak... "Moje miasteczko" Czesława JanczarskiegoWiersze patriotyczne dla dzieciKocham moje miasteczko położone nad rzeczką Rzeczka w słońcu się mieni a miasteczko w zieleni. Znam tu wszystkich każdego dorosłego i dziecko I mnie też wszyscy znają w moim... "Ojczyzna" - Włodzimierz DomeradzkiWiersze patriotyczne dla dzieciWszystko dokoła: dom i przedszkole, fabryczne dymy, żelazna kolej... Kwiaty przy oknie, klon koło bramy, słoneczny uśmiech kochanej mamy... I las, co cieniem dzieci... "Pojedziemy w cudny kraj" - Maria KonopnickaWiersze patriotyczne dla dzieciPatataj, patataj, pojedziemy w cudny kraj! Tam gdzie Wisła modra płynie, Szumią zboża na równinie, Pojedziemy, patataj... A jak zowie się ten kraj?... "Polska" - Elżbieta H. Krystek-JonesWiersze patriotyczne dla dzieciMam na swoim biurku globus kolorowy. Opowie o krajach, chociaż nie zna mowy. Poszukaj w Europie krainy znaczonej barwami koloru: żółtej i zielonej. ? Ciągnie się od Karpat - to skaliste... Wszystkie [870] "Sto wierszyków do ćwiczenia głosek w trudnych zestawieniach" - Elżbieta i Witold Szwajkowscy [3] Angielskie rymowanki [14] Bajki i Baśnie [31] Bajki na dobranoc [15] Bajki zachodniosłowiańskie [10] Boże Narodzenie [73] Ćwiczenia logopedyczne [10] Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania [10] Dowcipy [20] Dzień Babci i Dziadka [52] Jacek Jakubowski - wiersze dla dzieci © [5] Karnawał [5] Karol Stawowczyk - wiersze [8] Kołysanki [23] Krasicki dzieciom [8] Mariusz Szwonder - "Mały Świat" © [28] MIKOŁAJKI [10] Najpiękniejsze cytaty [2] Patriotyczne piosenki dla dzieci [10] Piosenki [48] Piosenki Cezika dla dzieci [6] Polecane Książki - fragmenty [3] Rafał Lasota - wiersze [33] Rymowanki, wyliczanki dla dzieci [48] Tradycje i Zwyczaje [5] Twórczość Czytelników [13] Tłusty Czwartek [3] Urodzinowe wierszyki dla dzieci [8] Urodzinowe wierszyki dla mamy [10] Urodzinowe wierszyki dla taty [10] Wakacje! [10] Walentynki [5] Wiersze patriotyczne dla dzieci [16] Wierszyki [138] Wierszyki na Dzień Dziecka [10] Wierszyki o wiośnie [10] Wierszyki o zimie [10] Wierszyki Okolicznościowe [24] Wpisy do pamiętnika [10] Wyliczanki [20] Zagadki [29] Życzenia i wierszyki na Dzień Matki [10] Życzenia na Pierwszą Komunię Świętą [9] Życzenia noworoczne [9] Życzenia ślubne [10] Życzenia, wierszyki Wielkanocne [16] Łamańce językowe [9]
Cyprian Kamil Norwid – Moja ojczyzna Kto mi powiada, że moja ojczyzna: Pola, zieloność, okopy, Chaty i kwiaty, i sioła — niech wyzna, Że — to jej stopy. Dziecka — nikt z ramion matki nie odbiera; Pacholę — do kolan jej sięga; Syn — piersi dorósł i ramię podpiera: To — praw mych księga. Ojczyzna moja nie stąd wstawa

a to musi być wiersz "dziecięcy"?ten za poważny?Antoni Słonimski Polska I cóż powiedzą tomy słowników,Lekcje historii i geografii,Gdy tylko o niej mówić potrafiKrzak bzu kwitnący i śpiew sł jej granice znajdziesz na mapach,Ale o treści, co je wypełnia,Powie ci tylko księżyca pełniaI mgła nad łąką, i liści się, synu, gdzie jest i jaka?W niewymierzonej krainie w każdym wiernym sercu Polaka,Co o nią walczył, cierpiał i wierzył.W szumie gołębi na starym rynku,W książce poety i na budowie,W codziennej pracy, w życzliwym słowie,Znajdziesz ją w każdym dobrym uczynku.

Ojczyzna nasza to wieś i miasto, i las, co szumi piosnkę o zmroku. obłok i słońce, co świeci jasno, zboże, co w polu rośnie wysoko. Ojczyzna nasza to dom i szkoła, i szara wstęga drogi za domem. i wszystko, wszystko, co jest dokoła, tak bliskie sercu, drogie, znajome.
Już niebawem 11 listopada będziemy obchodzić w Polsce Święto Niepodległości. Dzień ten upamiętnia wydarzenia z 1918 roku, kiedy to nasz kraj odzyskał wolność i powrócił na mapę po ponad 123 latach zaborów. Co roku tego dnia odbywają się oficjalne, państwowe obchody. W szkołach i przedszkolach z kolei dla upamiętnienia rocznicy często są organizowane uroczyste apele, którym towarzyszą patriotyczne pieśni i piękne wiersze na 11 listopada. Poznaj najpiękniejsze propozycje utworów o niepodległości. Piękne wiersze na 11 listopada 11 listopada to niezwykle ważna data w historii Polski. Dokładnie tego dnia w 1918 roku uzgodniono warunki rozejmu w Compiègne, który ostatecznie zakończył I wojnę światową i przypieczętował klęskę Niemiec. Pozostali zaborcy także straciły dużo siły i znacznie osłabły w wyniku działań wojennych. Pierwszy raz, po 123 latach niewoli, szansa na odzyskanie wolności stała się realna i marzenie udało się zrealizować. Chociaż walką o niepodległość i starania o ponowne zjednoczenie kraju były długim procesem, ciągnącym się jeszcze przez lata, to 11 listopada jest datą symboliczną. W tym momencie Polacy zaczęli uświadamiać sobie w pełni odzyskanie wolności i cały kraj opanowała euforia i radość. Zobacz: Hymn Polski: kiedy i kto go napisał? [tekst Mazurka Dąbrowskiego] Dziś ze wzruszeniem wspominamy tamte wydarzenia i doceniamy pracę, którą wykonali nasi przodkowie na rzecz ojczyzny. W ramach obchodów Święta Niepodległości, często oddaje się hołd bohaterom tamtych czasów poprzez śpiewanie pieśni oraz recytację patriotycznych utworów. Poniżej przedstawiamy różne piękne wiersze na 11 listopada. Sprawdź: Czy 11 listopada jest dniem wolnym od szkoły i pracy? Wiersze patriotyczne na 11 listopada Wanda Chotomska – “Twój dom”Jest w każdym naszym słowie,a słowa są najprostsze –chleb, mama, dom gościnny,i Wisła, i jest w czerwieni maków,i w białych kwiatach wiśni,w piosenkach wszystkich ptakówi w każdej naszej mazurku chopinowskim,i w czarnym węglu Śląska,i tu, gdzie serce mówi,że to jest właśnie Polska. Ignacy Krasicki – “Hymn do miłości ojczyzny”Święta miłości kochanej ojczyzny,Czują cię tylko umysły poczciwe!Dla ciebie zjadłe smakują truciznyDla ciebie więzy, pęta kalectwo przez chwalebne bliznyGnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe,Byle cię można wspomóc, byle wspierać,Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać. Tadeusz Różewicz – „Oblicze Ojczyzny”Ojczyzna To Kraj Dzieciństwa,Miejsce Urodzenia,To Jest Ta Mała Miasteczko, Wieś,Ulica, Dom, Podwórko,Pierwsza Miłość,Las Na Horyzoncie, Dzieciństwie Poznaje SięKwiaty, Zioła, Zboża,Zwierzęta,Pola, Łąki,Słowa, Się Początku OjczyznaJest Blisko,Na Wyciagnięcie Później Rośnie,Krwawi,Boli. Maria Konopnicka – “Polska – moja Ojczyzna”A jak ciebie kto zapyta:Kto ty taki, skąd ty rodem?Mów, żeś z tego łanu żyta,Żeś z tych łąk, co pachną że jesteś z takiej chaty,Co Piastowską chatą była,Żeś z tej ziemi, której kwiatyGorzka rosa wykarmiła. Hanna Łochocka – “Słowa ojczyste”…A w tej naszej ojczyźniewiatr piosenkę nam kłosy i brzozy, i najmilszym w niej dźwiękiempolska mowa brzmi pięknie,słowa, które z tej ziemi dzień dobry co rano,na wieczorne dobranocsą przy tobie, dopóki nie śpiewają i płynąnad rodzinną krainą,niech w niej mieszka i spokój, i uśmiech! Zygmunt Marek Miszczak – “Krótki wierszyk o ojczyźnie”Kto kocha prawdziwie OjczyznęI Matki nazywa Ją mianem,Zna łąki i pola Jej żyzneI klekot bociani nad ranem;Kto wiosną (a wiedzieć należy,Że wiosna przecudna jest w maju),Czci dawno poległych żołnierzy –Tych, którzy zginęli dla kraju;Kto trudne poznawszy Jej dzieje,Rozważa je w sposób rozumny:Nad każdym Jej bólem – bolejeI każdą Jej chlubą jest dumny;Kto ceni Jej barwy ojczyste –Bo Cnoty i Męstwa są znakiem;Kto umie Ich bronić, zaiste –Ten właśnie jest dumnym Polakiem. Marcin Wolski – “Niepodległość”Spośród słów używanych nieczęsto,tłumnie dzisiaj na place wybiegłosłowo piękne, jak honor i męstwo,słowo, które brzmi – to brąz na cokołach,lecz na co dzień – mówiąc po prostupolski dom, polski las, polska szkoła,polska władza i polski znaczy – bez strachu znaczy – spokojnie się budzić,kochać, śmiać się i pewnie trwać– w wolnym kraju wśród wolnych ludzi. 11 listopada – wiersze dla dzieci Z okazji Święta Niepodległości w wielu szkołach i przedszkolach odbywają się uroczyste apele. Zazwyczaj mają one miejsce kilka dni wcześniej, ze względu na to, że 11 listopada jest wolny od szkoły i pracy. Podczas takich apeli uczniowie śpiewają wspólnie hymn Polski oraz inne podniosłe pieśni patriotyczne. Równie często dzieciaki recytują także patriotyczne wiersze na 11 listopada. Utwory na Dzień Niepodległości mogą przybliżyć najmłodszym nieco historii i pozwolić im poznać znaczenie święta. Wiersze na 11 listopada dla szkoły podstawowej: Czesław Janczarski – „Barwy ojczyste”Powiewa flaga, gdy wiatr się zerwie,A na tej fladze, biel i czerwień,Czerwień to miłość,Biel serce czyste,Piękne są nasze barwy ojczyste. „11 listopada”W historii Polski, tak się składa,był kiedyś ponad wiek listopadanasz kraj z niewoli się wtedy myśl powstała taka,by przez szacunek dla przeszłościten dzień na zawsze dla Polakapozostał Dniem Niepodległości. Antoni Słonimski – “Polska”I cóż powiedzą tomy słowników,Lekcje historii i geografii,Gdy tylko o niej mówić potrafiKrzak bzu kwitnący i śpiew jej granice znajdziesz na mapach,Ale o treści, co je wypełnia,Powie ci tylko księżyca pełniaI mgła nad łąką, i liści się, synu, gdzie jest i jaka?W niewymierzonej krainie w każdym wiernym sercu Polaka,Co o nią walczył, cierpiał i szumie gołębi na starym rynku,W książce poety i na budowie,W codziennej pracy, w życzliwym słowie,Znajdziesz ją w każdym dobrym uczynku. Ludwik Wiszniewski – “11 listopada”Dzisiaj wielka jest rocznica –jedenasty listopada!…Tym, co zmarli za Ojczyznę,hołd wdzięczności Polska portret „Dziadka”,wzdłuż ram spływa czarna wstęga…Odszedł od nas Wódz w zaświaty –ból do głębi serca dla Polski, walczył za nią,na bój krwawy wiódł legiony,siał i orał dla Ojczyzny –my zbieramy dzisiaj mamy dzielnych,bacznie strzegą granic kraju –od nas tylko dziś zależy,aby było nam jak w o przyszłość walczmy społem,pod sztandarem z Orłem Białym,tylko pracą i naukąprzysporzymy Polsce chwały! Maria Łaszczuk – “Znak”Czy wiesz, jaki to znak:W czerwonym polu Biały ptak?– Wiem – odpowiedział Jędrek mały– To jest znak Polski:Orzeł Biały. Święto Niepodległości – wiersze dla przedszkolaków Utwory o niepodległości są także doskonałym pomysłem na świętowanie w przedszkolu. Za ich pośrednictwem najmłodsze dzieciaki mogą nie tylko dowiedzieć się więcej o historii kraju i wadze święta, ale także poczuć podniosłą atmosferę towarzysząca tego dnia wszystkim Polakom. Poniżej przedstawiamy wiersze na 11 listopada dla przedszkolaków. Marlena Templer – “Wierszyk na 11 listopada”Już przed laty okrzykniętoW listopadzie ważne święto11-sty dzień miesiącaNiesie z sobą mnóstwo słońcaBo to bardzo ważna dataI dla Polski i dla pamiętająCałą Polskę pozdrawiają Władysław Bełza – „Kto Ty jesteś? Polak mały!”Kto ty jesteś?Polak znak twój?Orzeł ty mieszkasz?Między jakim kraju?W polskiej ta ziemia?Mą zdobyta?Krwią i ją kochasz?Kocham w co wierzysz?W Polskę ty dla niej?Wdzięczne jej winien?Oddać życie. Ryszard Przymus – “Polska”Polska – to taka kraina,która się w sercu jest w myślach blisko,w pięknej ziemi nad ścieżkami chodzimy,budujemy, – Ojczyzna…Kraina, która się w sercu zaczyna. Michał Jankowiak – “Jedenasty Listopada”Jest w kalendarzu data,Wspominał o niej tata,Biała, czysta jak miłość,Jak miłość do Ojczyzny…Czerwona niczym krew,Polskiego taki dzień na Świecie,I pewnie już to wiecie,W tym dniu Orzełek Biały,Uwolnił nasz Kraj cały,Na koniu z szablą w dłoni,Zaborcę z Polski takie święto,Mówił mi Polska znów;Na mapach Świata,A święto to wypada,Jedenastego listopada. Joanna Białobrzeska – “Moja mała Ojczyzna”Jest na mapie mała kropka,ja tu mieszkam, tu mnie ciekawie i wesołow moim świecie naokoło. Na podwórku trzy kałuże,położyły się przy murze,trzepak bardzo dziś kaprysi –duży dywan na nim wisi. Słońce z cieniem gra tu w berka,pan kominiarz z dachu zerka,teraz chyba każdy przyzna,że jest piękna ma Ojczyzna! Czesław Janczarski – “Co to jest Polska?”– Co to jest Polska? –Spytał Jaś w – to wieś i las,i zboże w polu,i szosa, którą pędzido miasta autobus,i samolot, co leciwysoko, na – to miasto,strumień i rzeka,i komin fabryczny,co dymi z daleka,a nawet obłoki,gdy nad nami to jest także twój rodzinny przedszkole?Tak – i przedszkole,i róża w ogrodziei książka na stole. Krótkie cytaty na 11 listopada Nie tylko wiersze na 11 listopada są dobrym pomysłem na uczczenie święta. Z okazji rocznicy odzyskanie niepodległości warto zapoznać się z kilkoma cytatami związanymi z tym wydarzeniem. Fragmenty te w bardzo wzruszający i oryginalny sposób wyrażają miłość do ojczyzny i mówią o tym, jak istotna dla człowieka jest wolność. Skłaniają do refleksji i przemyśleń, które są szczególnie ważne w tym wyjątkowym dniu. Poniżej przedstawiamy krótkie cytaty na 11 listopada. Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do Piłsudski Dzisiaj wielka jest rocznicajedenasty listopada!…Tym co zmarli za ojczyznęHołd wdzięczności Polska składa. Wszystko co polskie jest moje: niczego się wyrzec nie mogę. Wolno mi być dumnym z tego, co w Polsce jest wielkie, ale muszę przyjąć i upokorzenie, które spada na naród za to co jest w nim Dmowski Jestem Polakiem – więc mam obowiązki polskie: są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy przedstawiam typ Dmowski Ojczyzna to nie kraj, w którym mieszkasz, ale kraj którego potrzebujesz i który potrzebuje CiebieStefan Pacek Ojczyznę kocha się nie dlatego, że wielka, ale dlatego, że Młodszy Szczęście moje mieści się w wyrazie: Żeromski Nie zginie Polska, nie zginie! Lecz żyć będzie po wieki wieków w potędze i chwale. Dla was, dla nas i dla całej Jan Paderewski Rodzice pytają o wiersze na Dzień Niepodległości: Wiersze na 11 listopada – przedszkole: które wierszyki wybrać dla przedszkolaków?Najlepsze wiersze na 11 listopada dla przedszkolaków to “Co to jest Polska?” Czesława Janczarskiego, “Polska” Ryszarda Przymusa czy “Wierszyk na 11 listopada” Marleny Templer. Czy 11 listopada jest wolny od szkoły?Tak, 11 listopada jest dniem wolnym od szkoły. Czy 11 listopada jest wolny od pracy?Tak, 11 listopada jest wolny od pracy
Bo Ojczyzna ta wspaniała Niepodległość odzyskała! Wiosną deszczem podlewana, latem słońcem rozgrzewana. W jesień liśćmi przyodziana, zimą - śniegiem zasypana. Oto nasza POLSKA cała – tak wspaniała, tak kochana! Tutaj Bóg, Honor, Ojczyzna – heroizmu znak bez skazy. Piękna Polska, dumny naród – choć cierpiały wiele razy.
Więcej wierszy na temat: Ojczyzna « poprzedni następny » Warszawa Kiedy tu włóczysz się ulicami Historię Polski masz przed oczami, Choć mówiąc szczerze Stara Warszawa Musiała nie tak dawno powstawać: Zamek i Rynek, mur Barbakanu... Wszystko po wojnie już zbudowano, W wieku atomu, kosmicznych rakiet I historycznych, wspaniałych makiet. Drawsko Pomorskie A gdy cię zmęczy już dzicz warszawska – Wpadnij do Drawska. Znajdzie tu ten, kto spokój docenia Chwilę wytchnienia, A wokół Drawska – puszcza, jeziora, Fauna i flora. Ja, kiedy jestem w Drawsku, to lubię Wypad nad Lubie. Jak na Mazurach piękne widoki, Lecz nie ma tłoku. Więc jedź do Drawska zmęczony wrzawą, Lub spływaj Drawą. Tleń Gdy wakacje są, to pora, By wyskoczyć nad jeziora. Tleń tych jezior sporo ma, A w dodatku jeszcze Wda. Program tutaj masz bogaty. Możesz nawet pójść w... Karpaty*, Sporo turystycznych tras, Co przez grzybny wiodą las... Ten, kto wszystko to docenia Musi w lecie wpaść do Tlenia. * Pagórki na półwyspie rozdzielającym jeziora Mukrz i Żarskie. Napisany: 2022-07-22 Dodano: 2022-07-23 00:06:55 Ten wiersz przeczytano 366 razy Oddanych głosów: 10 Aby zagłosować zaloguj się w serwisie « poprzedni następny » Dodaj swój wiersz Wiersze znanych Adam Mickiewicz Franciszek Karpiński Juliusz Słowacki Wisława Szymborska Leopold Staff Konstanty Ildefons Gałczyński Adam Asnyk Krzysztof Kamil Baczyński Halina Poświatowska Jan Lechoń Tadeusz Borowski Jan Brzechwa Czesław Miłosz Kazimierz Przerwa-Tetmajer więcej » Autorzy na topie kazap Ola Bella Jagódka anna AMOR1988 marcepani więcej »
w siedmiu kolorach tęczy; ruch jest nieduży, spokojnie, miło, czasami pszczoła zabrzęczy. Czyste powietrze pachnie zielenią, na niebie świeci słoneczko, wszędzie jest blisko, ludzie się znają, dbają o swoje miasteczko. W dużym mieście hałasują samochody. na ulicach rewia mody.
Slides: 15 Download presentation POLSKAMOJA OJCZYZNA Opracowała Agnieszka Kudra MAPA POLSKI WIERSZ „CO TO JEST POLSKA” CZ. JANCZARSKI - Co to jest Polska? Spytał Jaś w przedszkolu. Polska- to wieś i las, i zboże w polu, i szosa, którą pędzi do miasta autobus, i samolot, co leci wysoko, na tobą. Polska- to miasto, strumień i rzeka, i komin fabryczny, co dymi z daleka, a nawet obłoki, gdy nad nami mkną. Polska to jest także twój rodzinny dom. A przedszkole? Tak- i przedszkole, i róża w ogrodzie i książka na stole. SYMBOLE FLAGA NARODOWE: GODŁO HYMN WIERSZ „TRZY DZIECHCIARCZYK SYMBOLE NARODOWE” A. Każde państwo ma symbole Flagę, godło, hymn Po tym dziecko rozpoznaje Narodowość w kraju swym Hymnem Polski jest Mazurek Pan Wybicki pisał go Gdy na włoskiej obcej ziemi Walczyć o nasz kraj tam szło CIĄG DALSZY WIERSZA Flaga Polski z dawien dawna Dwa kolory ma Biel u góry, czerwień pod nią Każdy to już zna Godło Polski orzeł biały Wokół tło czerwone Na głowie korona Skrzydła rozłożone CIĄG DALSZY WIERSZA Każdy Polak od małego Zna te trzy symbole Wie, że polskiej ziemi One przeznaczone Biel oznacza czystość Czerwień znakiem męstwa Wiele Polska wycierpiała Nim doszła do zwycięstwa WIERSZ W. BEŁZA 11 LISTOPADA Dziękuję za uwagę PXvuF.
  • uxerm638dw.pages.dev/374
  • uxerm638dw.pages.dev/13
  • uxerm638dw.pages.dev/393
  • uxerm638dw.pages.dev/313
  • uxerm638dw.pages.dev/242
  • uxerm638dw.pages.dev/23
  • uxerm638dw.pages.dev/223
  • uxerm638dw.pages.dev/293
  • uxerm638dw.pages.dev/207

    • wiersz ojczyzna nasza to wieś i miasto